วาทกรรมอาหารฮาลาล: ความภูมิใจในอัตลักษณ์ความศรัทธาของมุสลิมไทย

วาทกรรมอาหารฮาลาล: ความภูมิใจในอัตลักษณ์ความศรัทธาของมุสลิมไทย

เขียนโดย: บัญญัติ ทิพย์หมัด 14 กุมภาพันธ์ 2568

บทความนี้เป็นผลลัพธ์ของกระบวนการสังเคราะห์ข้อมูลเชิงวิชาการที่ดำเนินควบคู่ไปกับการวิจัยหลักของผู้เขียน แม้ว่าบางส่วนของเนื้อหาในบทความนี้จะมิได้ถูกรวมอยู่ในงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ แต่ด้วยเจตจำนงอันแน่วแน่ในการเผยแพร่ข้อค้นพบที่มีคุณค่า ผู้เขียนจึงได้จัดทำบทความนี้ขึ้นเพื่อเปิดพื้นที่ทางวิชาการสำหรับการอภิปรายเชิงลึกเกี่ยวกับวาทกรรมอาหารฮาลาล ทั้งนี้ เนื้อหาที่นำเสนอได้รับการสนับสนุนจากหลักฐานเชิงประจักษ์และอ้างอิงจากแหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือ เพื่อเป็นประโยชน์แก่นักวิจัย นักวิชาการ และผู้สนใจที่ต้องการศึกษาประเด็นนี้ในเชิงสังคมศาสตร์และวาทกรรมศาสตร์ต่อไป

ผู้เขียนได้นำเสนอว่า

“อาหารฮาลาลมิได้ดำรงอยู่เพียงในฐานะข้อกำหนดทางศาสนา หากแต่เป็นองค์ประกอบเชิงอัตลักษณ์ที่สำคัญของมุสลิมไทย ซึ่งสะท้อนถึงโครงสร้างทางศรัทธา วิถีปฏิบัติทางสังคม และวัฒนธรรมของชุมชนมุสลิมภายใต้บริบทของสังคมพหุวัฒนธรรม”

มันไม่ได้เป็นเพียงเครื่องหมายของสิ่งที่บริโภคได้ตามหลักศาสนาเท่านั้น แต่ยังเป็นมาตรฐานของความสะอาด สุขอนามัย และความรับผิดชอบต่อผู้บริโภค

มาดูกันว่า “ข้อดีของการรักษาอัตลักษณ์อาหารฮาลาล” การรักษาอัตลักษณ์อาหารฮาลาลช่วยสร้างความเข้มแข็งให้กับชุมชนมุสลิมและสร้างความเชื่อมั่นให้กับผู้บริโภค งานวิจัยเผย “อาหารฮาลาลไม่ได้เป็นเพียงกฎเกณฑ์ทางศาสนา แต่เป็นมาตรฐานที่ทุกศาสนาได้รับประโยชน์” ซึ่งแสดงให้เห็นว่าอาหารฮาลาลไม่ได้จำกัดอยู่แค่มุสลิม แต่เป็นมาตรฐานที่สามารถสร้างความเชื่อมั่นให้กับสังคมโดยรวม อีกประเด็นที่สำคัญคือ อาหารฮาลาลสะท้อนถึงความศรัทธาของมุสลิม การเลือกบริโภคอาหารฮาลาลจึงเป็นการแสดงออกถึงอัตลักษณ์ของมุสลิมในสังคม งานวิจัยเผยว่า “การเลือกกินอาหารฮาลาลเป็นการแสดงออกถึงความศรัทธาและเคารพในพระเจ้า” นอกจากนี้ยังช่วยเสริมสร้างความเป็นเอกภาพของชุมชนมุสลิม ทำให้เกิดความไว้วางใจในหมู่ผู้บริโภคที่มีความเชื่อเดียวกัน

และ ”ข้อเสียของการไม่รักษาอัตลักษณ์อาหารฮาลาล” หากมุสลิมไทยละเลยหรือไม่ให้ความสำคัญกับมาตรฐานฮาลาล อาจทำให้เกิดปัญหาหลายประการ งานวิจัยได้ชี้ให้เห็นถึงปัญหาการรับรู้ของต่างศาสนิกว่า

“การเลือกบริโภคอาหารของมุสลิมบางกลุ่มที่ไม่ปฏิบัติตามหลักฮาลาลอย่างเคร่งครัด อาจก่อให้เกิดการบิดเบือนหรือความเข้าใจผิดในหมู่ผู้ที่มิใช่มุสลิมเกี่ยวกับหลักการฮาลาล ส่งผลให้วาทกรรมเกี่ยวกับอาหารฮาลาลถูกตั้งคำถามถึงความแน่นอนและความเป็นเอกภาพของมาตรฐานดังกล่าว ทั้งนี้ การที่มุสลิมบางส่วนปฏิบัติแตกต่างกัน อาจนำไปสู่การผลิตซ้ำของวาทกรรมที่ลดทอนคุณค่าของระบบฮาลาล และทำให้สังคมภายนอกมองว่าแนวปฏิบัติด้านฮาลาลเป็นเพียงตัวเลือกส่วนบุคคล มิใช่หลักปฏิบัติที่มีรากฐานทางศาสนาอย่างมั่นคง”

ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อความน่าเชื่อถือของมาตรฐานฮาลาลในสายตาสังคมโดยรวม (แต่มุสลิมผู้ไม่เคร่ง ก็มิได้รู้สึกรู้สาอะไร) อีกข้อเสียที่อาจเกิดขึ้นคือ การสูญเสียอัตลักษณ์ของมุสลิมในสังคมพหุวัฒนธรรม หากมุสลิมไม่รักษาหลักปฏิบัติทางศาสนาและแยกตัวจากอัตลักษณ์ของตนเองมากเกินไป อาจทำให้เกิดความคลุมเครือเกี่ยวกับมาตรฐานฮาลาล ส่งผลให้คนในสังคมอาจเข้าใจว่าอาหารฮาลาลไม่มีความจำเป็น (อะไรก็ได้ที่ไม่ใช้หมู นี้เป็นหนึ่งตัวอย่าง การละเลย) และในระยะยาวอาจส่งผลให้มาตรฐานฮาลาลถูกลดความสำคัญลง

งานวิจัยค้นพบอีกว่า ภัยคุกคามต่ออัตลักษณ์อาหารฮาลาล หนึ่งในภัยคุกคามหลักของอาหารฮาลาลคือ “กระแสโลกาภิวัตน์และการค้าเสรี” ซึ่งส่งผลให้สินค้าและอาหารจากหลากหลายแหล่งที่ไม่มีการรับรองฮาลาลเข้ามาในตลาดมุสลิมไทย งานวิจัยเผยว่า “ปัจจุบันมีผู้ประกอบการที่ไม่ใช่มุสลิมจำนวนมากที่ผลิตสินค้าอาหารฮาลาล ซึ่งบางครั้งขาดความเข้าใจที่แท้จริงเกี่ยวกับมาตรฐานนี้” นี่อาจทำให้เกิดปัญหาเรื่องความถูกต้องของมาตรฐานฮาลาลในตลาด ยกตัวอย่าง “วาทกรรมอาหารฮาลาล: มุสลิมทานได้, อิสลามทานได้, Muslim Friendly ก็เป็นหนึ่งในภัยคุกคามมาตรฐานอาหารฮาลาล นะ” อีกภัยคุกคามหนึ่งคือ การใช้ตราฮาลาลในเชิงพาณิชย์โดยไม่คำนึงถึงหลักศาสนา งานวิจัยได้ตั้งข้อสังเกตว่า “มีบริษัทหลายแห่งใช้ตราฮาลาลเพื่อประโยชน์ทางธุรกิจโดยไม่สนใจหลักการศาสนา” นี่อาจส่งผลให้มาตรฐานฮาลาลถูกลดทอนคุณค่าและกลายเป็นเพียงเครื่องหมายทางการตลาด

ผู้เขียนขอรวบยอดสั้นๆว่า วาทกรรมอาหารฮาลาลเป็นสิ่งที่สะท้อนถึงอัตลักษณ์และศรัทธาของมุสลิมไทย การรักษาอัตลักษณ์อาหารฮาลาลช่วยให้ชุมชนมุสลิมมีความเป็นหนึ่งเดียวกัน สร้างความไว้วางใจให้กับสังคม และเสริมสร้างมาตรฐานคุณภาพของอาหาร แต่หากมุสลิมละเลยมาตรฐานนี้ อาจนำไปสู่การสูญเสียอัตลักษณ์ของตนเองและส่งผลกระทบต่อความน่าเชื่อถือของฮาลาลในระยะยาว เพื่อป้องกันภัยคุกคามที่อาจเกิดขึ้น มุสลิมไทยจึงควรร่วมกันรักษาและเผยแพร่มาตรฐานฮาลาลอย่างถูกต้อง เพื่อให้เป็นสัญลักษณ์แห่งศรัทธาและคุณภาพที่ยั่งยืนต่อไป

อ้างอิง: (งานวิจัย : วาทกรรมอาหารฮาลาล การสื่อสารอัตลักษณ์ความศรัทธา)

- อัตลักษณ์ (Identity) หมายถึง ลักษณะเฉพาะที่ทำให้บุคคล กลุ่มคน หรือสังคมหนึ่งแตกต่างจากผู้อื่น โดยอัตลักษณ์อาจเกี่ยวข้องกับ ศาสนา วัฒนธรรม เชื้อชาติ ภาษา ความเชื่อ วิถีชีวิต หรือค่านิยม ที่กลุ่มคนหรือบุคคลนั้นยึดถือ

- วาทกรรม (Discourse) หมายถึง ชุดของแนวคิด ความเชื่อ โดยวาทกรรมไม่ใช่แค่คำพูดหรือประโยคที่เราใช้สื่อสาร แต่เป็น กรอบความคิดและความหมายที่สังคมยอมรับและ คำที่เป็นวาทกรรม ก็อาจจะมีเรื่อง อำนาจ ความรู้ ความจริง เข้ามาเกี่ยวข้องด้วย 

https://news.muslimthaipost.com/news/38890

บทความที่น่าสนใจ

• วาทกรรมอาหารฮาลาล การสื่อสารอัตลักษณ์ของมุสลิมไทย
• วาทกรรมอาหารฮาลาล: ความภูมิใจในอัตลักษณ์ความศรัทธาของมุสลิมไทย
• ตะลึง! นางกวักคลุมหัว ระบาดหนัก
• ทำความเข้าใจกับ เซคิวลาริสม์ ระบบความคิด แยกรัฐกับศาสนา
• 10 ความเข้าใจผิดเกี่ยวกับอาหารฮาลาล คำตอบง่ายๆ ที่เข้าถึงและกระจ่างชัด ทำไม?
• อาหารฮาลาลกับสุขภาพ ความสัมพันธ์ที่ถูกประกอบสร้างอย่างเหลือเชื่อ
• อาหารฮาลาล คืออะไร อธิบายความหมายอย่างง่ายๆ พร้อมยกตัวอย่างอาหารที่ฮาลาลและไม่ฮาลาล